Καρόλου Ντήλ 3, Θεσσαλονίκη
+30 2310 222540

Ένας οπτικός οδηγός για την οστεοπόρωση

Κωνσταντίνος Καραπαναγιώτης, Χειρουργός Μαστού

Τι είναι η οστεοπόρωση; Οστεοπόρωση σημαίνει «πορώδη οστά». Τα οστά μας είναι πιο δυνατά στην ηλικία των 30, ενώ μετά αρχίζουν να χάνουν την πυκνότητά τους. Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από οστεοπόρωση, δηλαδή από σημαντική απώλεια οστική μάζας και λόγω αυτής αυξάνεται ο κίνδυνος κατάγματος. Περίπου 50% των γυναικών πάνω από 50 ετών  κινδυνεύουν  μία φορά στη ζωή τους να πάθουν κάταγμα που οφείλεται στην οστεοπόρωση.

Συμπτώματα της οστεοπόρωσης: Μπορεί να μην αντιληφθείτε ότι πάσχετε από οστεοπόρωση έως ότου πάθετε κάποιο κάταγμα ή έχετε κάποια σημαντική αλλαγή στη στάση του σώματος. Θα μπορούσατε ακόμα και να έχετε σημαντική απώλεια οστικής μάζας χωρίς καν να το αντιλαμβάνεστε. Ο πόνος στην πλάτη που οφείλεται σε αλλοιώσεις στους σπόνδυλους μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά.

Οστεοπόρωση και κατάγματα: Η οστεοπόρωση ευθύνεται για 1.5 εκατομμύρια κατάγματα ετησίως. Τα κατάγματα που οφείλονται σε συμπίεση σπονδύλων είναι τα πιο κοινά-μικρά κατάγματα που μπορούν να οδηγήσουν τους σπόνδυλους σε αποδόμηση και να μεταβάλλουν το σχήμα της σπονδυλικής στήλης.

Τι προκαλεί την οστεοπόρωση; Τα οστά μας επαναδομούνται διαρκώς καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Τα οστά φτιάχνονται από κολλαγόνο, μία πρωτεΐνη που δημιουργεί το βασικό σκελετό και από φωσφορικό ασβέστιο, ένα μέταλλο που δυναμώνει τα κόκκαλα. Καθώς γερνάμε, έχουμε μεγαλύτερη απώλεια οστικής μάζας από όση μπορούμε να αναδομήσουμε. Η μεγαλύτερη αλλαγή στην πυκνότητα των οστών μιας γυναίκας επέρχεται πέντε με εφτά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.

Όλοι μας θα πάθουμε κάποια στιγμή οστεοπόρωση; Η απώλεια οστικής μάζας είναι ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα του γήρατος, ωστόσο δεν παρατηρείται σε όλους τόσο μεγάλη απώλεια οστικής πυκνότητας ώστε να αναπτύξουν οστεοπόρωση. Αλλά όσο πιο ηλικιωμένος είναι κανείς, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να αναπτύξει οστεοπόρωση. Γενικά τα οστά της γυναίκας είναι πιο λεπτά από αυτά του άντρα και η οστική πυκνότητα φθίνει ραγδαία για ένα διάστημα μετά την εμμηνόπαυση, επομένως δεν αποτελεί έκπληξη ότι το 80% των Αμερικανών με οστεοπόρωση είναι γυναίκες.

Παράγοντες κινδύνου που δεν μπορείς να ελέγξεις. Οι γυναίκες που είναι αδύνατες και έχουν μικρή σπονδυλική στήλη είναι πιθανότερο να αναπτύξουν οστεοπόρωση. Όμως παίζουν ρόλο και η κληρονομικότητα και η εθνικότητα. Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή μεταξύ των λευκών και των Ασιατών, αν και οι Αφροαμερικανοί όπως και οι Ισπανόφωνοι βρίσκονται σε κίνδυνο να αντιμετωπίσουν οστεοπόρωση. Ορισμένες ασθένειες όπως για παράδειγμα ο διαβήτης τύπου 1, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και οι ορμονικές διαταραχές συνδέονται επίσης με την απώλεια οστικής μάζας.

Παράγοντες κινδύνου που μπορείς να ελέγξεις. Το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και η διατροφή που είναι χαμηλής περιεκτικότητας ασβεστίου και βιταμίνης D δημιουργούν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης οστεοπόρωσης. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επίσης συνδέεται με την απώλεια οστικής μάζας και αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων. Τα κορτικοστεροειδή και τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα που λαμβάνονται για την καταπολέμηση του άσθματος όπως επίσης και άλλοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο απώλειας οστικής μάζας. Επίσης διατροφικές διαταραχές (π.χ. νευρική ανορεξία ή βουλιμία) επίσης παίζουν ρόλο στην υγεία των οστών.

Αναπτύσσουν και οι άντρες οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες ωστόσο εμφανίζεται και στους άνδρες. Πιο συγκεκριμένα, το 25% των ανδρών άνω των 50 ετών μπορεί να πάθουν κάποιο κάταγμα που να σχετίζεται με την οστεοπόρωση. Πολλές φορές στους άντρες δε διαγνώσκουν οστεοπόρωση γιατί θεωρείται μία γυναικεία ασθένεια και οι άντρες μπορεί να μην ελέγχονται.

Έλεγχος: DXA-Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλέψει να κάνετε την εξέταση της μέτρησης της οστικής πυκνότητας αν:

είστε άνω των 50 ετών και έχετε κάποιο σπασμένο οστό,

είστε γυναίκα άνω των 65 ετών ή άνδρας άνω των 70 ετών

βρίσκεστε στην εμμηνόπαυση ή μετά την εμμηνόπαυση και έχετε παράγοντες κινδύνου

είστε άνδρας μεταξύ 50-69 ετών με παράγοντες κινδύνου

Η εξέταση DXA (μέτρηση της απορρόφησης ακτινών Χ διπλής ενέργειας) χρησιμοποιεί μικρή δόση ακτινοβολίας Χ για να μετρήσει την οστική πυκνότητα στη σπονδυλική στήλη και στο ισχίο. Η εξέταση διαρκεί λιγότερο από 15 λεπτά.

Τι σημαίνει το T-score σας; Η εξέταση αυτή συγκρίνει την οστική πυκνότητα σας με αυτή μίας γυναίκας 30 ετών , ηλικία κατά την οποία η πυκνότητα των οστών βρίσκεται στην κορύφωσή της. Το αποτέλεσμα ονομάζεται T-score και έχει τις εξής διαβαθμίσεις:

από -1 και υψηλότερο: φυσιολογική οστική πυκνότητα

-1 ως -2,5: χαμηλή οστική πυκνότητα (οστεοπενία), αλλά όχι οστεοπόρωση

-2,5 και χαμηλότερο: οστεοπόρωση

Όσο φθίνει η οστική σας πυκνότητα, τόσο ελαττώνεται και το T-score σας.

Θεραπεία: Φάρμακα τόνωσης των οστών. Αν διαγνωστείτε με οστεοπόρωση μπορεί να σας συνταγογραφήσουν με κάποιο σκεύασμα που περιέχει διφωσφωνικα: Actonel, Bonviva, Fosamax, ή Reclast. Μπορούν να ελαττώσουν την απώλεια οστικής μάζας και των κίνδυνο καταγμάτων και υπάρχει η πιθανότητα να συμβάλλουν στην αύξηση της οστικής πυκνότητας. Τα φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα ενέχουν τον κίνδυνο δημιουργίας γαστρεντερικών προβλημάτων όπως για παράδειγμα έλκος στον οισοφάγο, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και ναυτία. Τα φάρμακα που είναι σε ενέσιμη μορφή και χορηγούνται από μία ως τέσσερίς φορές το έτος μπορεί να προκαλέσουν παροδικά συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης. Τα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καταστροφής των οστών της γνάθου.

Θεραπεία: οιστρογονικοί παράγοντες. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης που κάποτε αξιοποιούνταν για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, αποτελεί μία επιλογή θεραπείας της οστεοπόρωσης αλλά συνταγογραφείται πιο σπάνια σε σχέση με άλλα σκευάσματα λόγω ανησυχιών για την εμφάνιση καρκίνου, θρομβώσεων στο αίμα, καρδιακών προβλημάτων και εμφραγμάτων. Το φάρμακο Evista δεν είναι ορμόνη αλλά μπορεί να παρέχει παρόμοια τόνωση στα οστά όπως τα οιστρογόνα . Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν θρομβώσεις στο αίμα και εξάψεις. Το φάρμακο Forteo, μία συνθετική παραθυρεοειδής ορμόνη, απαιτεί καθημερινές ενέσεις και στην πραγματικότητα αναδομεί το οστό. Οι παρενέργειες που έχουν παρατηρηθεί από τη χρήση του Forteo, είναι κράμπες στα πόδια και ζάλη.

Θεραπεία: Ανοσοβιολογικοί παράγοντες. Το φάρμακο Prolia είναι ένα αντίσωμα που παρασκευάζεται σε εργαστήριο και επιβραδύνει την κατάρρευση των οστών. Χορηγείται 2 φορές το χρόνο σε ενέσιμη μορφή και συνταγογραφείται σε γυναίκες που βρίσκονται σε μετα-εμμηνοπαυσιακή περίοδο με υψηλό κίνδυνο για κάταγμα και που ο οργανισμός τους δεν ανέχεται κάποιο άλλο φάρμακο για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης ή γυναίκες που δεν έχουν παρατηρήσει κάποιο αποτέλεσμα με τη χρήση άλλων φαρμάκων. Κάποιες παρενέργειες που έχουν παρατηρηθεί είναι πόνοι στην πλάτη, στους μύες, στα κόκκαλα, υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης λοιμώξεων και χαμηλά επίπεδα ασβεστίου.

Τροφές αναδόμησης των οστών: Η διατροφή με τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο προστατεύει τα οστά σας ανεξαρτήτως της ηλικίας σας. Ο οργανισμός σας έχει ανάγκη το ισοδύναμο που παρέχεται σε ασβέστιο μέσω της πόσης 3,5 φλιτζανιών των 224 γραμμαρίων γάλατος ημερησίως. Ψάρια όπως για παράδειγμα ο σολομός, ο τόνος και η ρέγκα που περιέχουν βιταμίνη D, βοηθούν στην απορρόφηση του ασβεστίου, όπως επίσης και τα λαχανικά με πράσινο φύλλωμα που περιέχουν μαγνήσιο, που βοηθάει στη διατήρηση της καλής ποιότητας των οστών. Κάποιες τροφές και ποτά είναι επίσης εμπλουτισμένες με ασβέστιο και βιταμίνη D.

Επιβαρυντικές για τα οστά τροφές. Κάποιες τροφές μπορούν να απορροφήσουν το ασβέστιο του οργανισμού. Ελαττώστε τις αλμυρές τροφές όπως για παράδειγμα τις κονσερβοποιημένες σούπες και τα επεξεργασμένα κρέατα. Οι περισσότεροι Αμερικάνοι λαμβάνουν περισσότερο ιώδιο απ’ όσο χρειάζονται. Επίσης, η καφεΐνη μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό, ωστόσο η παρενέργεια είναι μικρή εκτός εάν πίνετε παραπάνω από 3 κούπες καφέ ημερησίως. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια οστικής μάζας.

Ποιες τροφές έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο; Πίνοντας ένα φλιτζάνι γάλα εμπλουτισμένο με βιταμίνη D αποτελεί έναν από τους αποτελεσματικότερους τρόπους λήψης του ασβεστίου. Άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα ποικίλλουν σε σχέση με την περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Το γιαούρτι και το τυρί είναι καλύτερες επιλογές σε σχέση με το παγωτό ή το παγωμένο γιαούρτι. Επίσης ψάρια πλούσια σε ασβέστιο είναι οι σαρδέλες και ο σολομός. Οι εμπλουτισμένες τροφές όπως για παράδειγμα τα δημητριακά και ο χυμός πορτοκάλι περιέχουν επίσης πολύ ασβέστιο.

Συμπληρώματα διατροφής για υγιή οστά. Η πλειοψηφία των Αμερικανών λαμβάνει αρκετό ασβέστιο, εκτός από τα κορίτσια μεταξύ των ηλικιών 9-18 ετών. Υπάρχουν δύο συμπληρώματα ασβεστίου: το ανθρακικό ασβέστιο και το κιτρικό ασβέστιο, τα οποία είναι εξίσου ευεργετικά για τον οργανισμό. Ο διαμοιρασμός της δόσης, δηλαδή η λήψη μισού χαπιού το πρωί και μισού αργότερα μέσα στη μέρα, αυξάνει την απορρόφηση. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για το ανώτατο όριο λήψης ασβεστίου. Η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε πέτρες στα νεφρά. Η λήψη επαρκούς ποσότητας βιταμίνης D βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου.

Οικοδόμηση γερών οστών μέσω της άσκησης με βάρη. Η άσκηση με βάρη μπορεί να βοηθήσει το σώμα να οικοδομήσει τα οστά και να τα διατηρήσει. Στις ασκήσεις συμπεριλαμβάνονται το περπάτημα, το τζόκινγκ, το τένις και άλλες δραστηριότητες κατά τις οποίες κινείτε όλο το βάρος του κορμιού σας. Η χρήση ελαφρών βαρών σε διάφορες δραστηριότητες βοηθάει τα οστά. Ερευνητές απέδειξαν ότι οι γυναίκες που περπατούν 1,5 χιλιόμετρο την ημέρα διατηρούν την ποιότητα των οστών τέσσερα με επτά έτη παραπάνω.

Προσοχή κατά τη διάρκεια της άσκησης. Ενώ η γιόγκα και οι πιλάτες βοηθούν στη διατήρηση της ισορροπίας, η συνεχόμενη συστροφή ή οι ασκήσεις με κλίση προς τα εμπρός αυξάνουν τον κίνδυνο καταγμάτων στη σπονδυλική στήλη σε άτομα που πάσχουν από οστεοπόρωση. Επίσης οι ασκήσεις που είναι έντονες είναι κι αυτές επικίνδυνες για άτομα που έχουν χαμηλή οστική πυκνότητα. Η κολύμβηση και το ποδήλατο είναι εξαιρετικές ασκήσεις, αλλά λόγω του ότι κατά τη διάρκεια αυτών των ασκήσεων το άτομο δεν μπορεί να σηκώσει βάρη δεν παρέχουν αποτελέσματα όσον αφορά την υγεία των οστών.

Δημιουργήστε  δυνατά οστά όταν είστε νέοι. Οι υγιεινές συνήθειες κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία μπορούν να σας επιβραβεύσουν στη μετέπειτα ζωή σας με γερά οστά. Οι νέοι άνθρωποι μπορούν να δημιουργήσουν γερά κόκκαλα αν λαμβάνουν τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, λαμβάνοντας αρκετή βιταμίνη D (μέσω της έκθεσης στον ήλιο ή μέσω της διατροφής) και ασκώντας το σώμα τους συχνά. Παρακάτω παρατίθενται οι προτεινόμενες ημερήσιες ποσότητες πρόσληψης ασβεστίου ανά ηλικία:

Μικρότερο του ενός έτους: 200-260 mg

1-3 ετών: 700 mg

4-8 ετών: 1000 mg

9-18 ετών: 1300 mg

19-50 ετών: 1000mg

51-70 ετών: 1000mg

Γυναίκες άνω των 51 ετών: 1200mg

Άνω των 71 ετών: 1200mg

Μέχρι την ηλικία των 30 ετών η πλειοψηφία των γυναικών έχουν 98% της συνολικής οστικής τους μάζας.

Οστεοπενία: οριακή απώλεια οστικής μάζας. Αν έχετε απώλεια οστικής μάζας αλλά όχι τόσο αυξημένη ώστε να είναι οστεοπόρωση, τότε πάσχετε από οστεοπενία. Όπως και με την οστεοπόρωση, έτσι και με την οστεοπενία δεν εμφανίζονται σωματικά συμπτώματα. Η οστεοπενία μπορεί να εξελιχθεί σε οστεοπόρωση, αλλά αλλάζοντας τη διατροφή και την άσκησή σας μπορείτε να επιβραδύνετε την απώλεια οστικής μάζας. Ο γιατρός σας θα κρίνει αν χρειάζεστε φαρμακευτική αγωγή.

Μπορεί η οστεοπόρωση να αντιστραφεί; Οι περισσότερες φαρμακευτικές αγωγές για την οστεοπόρωση μειώνουν την απώλεια οστικής μάζας και αυξάνουν ελαφρώς την οστική πυκνότητα. Το Forteo συμβάλλει στη δημιουργία νέων οστών, αλλά απαιτεί καθημερινές ενέσεις και μπορεί να χορηγηθεί μόνο για 2 έτη λόγω πιθανών παρενεργειών. Ωστόσο, υπάρχει μια αχτίδα ελπίδας για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης. Νέες έρευνες σε ζώα υποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα φάρμακο που βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο που μπλοκάρει τη σύνθεση της σεροτονίνης στο έντερο και έτσι δημιουργούνται νέα οστά και αντιστρέφεται η απώλεια οστικής μάζας.

Δημιουργήστε  δυνατά οστά όταν είστε νέοι. Οι υγιεινές συνήθειες κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία μπορούν να σας επιβραβεύσουν στη μετέπειτα ζωή σας με γερά οστά. Οι νέοι άνθρωποι μπορούν να δημιουργήσουν γερά κόκκαλα αν λαμβάνουν τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, λαμβάνοντας αρκετή βιταμίνη D (μέσω της έκθεσης στον ήλιο ή μέσω της διατροφής) και ασκώντας το σώμα τους συχνά. Παρακάτω παρατίθενται οι προτεινόμενες ημερήσιες ποσότητες πρόσληψης ασβεστίου ανά ηλικία:

Μικρότερο του ενός έτους: 200-260 mg

1-3 ετών: 700 mg

4-8 ετών: 1000 mg

9-18 ετών: 1300 mg

19-50 ετών: 1000mg

51-70 ετών: 1000mg

Γυναίκες άνω των 51 ετών: 1200mg

Άνω των 71 ετών: 1200mg

Μέχρι την ηλικία των 30 ετών η πλειοψηφία των γυναικών έχουν 98% της συνολικής οστικής τους μάζας.

Πρόληψη των πτώσεων: Βασικές οδηγίες. Κλειδί στην καλή υγεία των οστών σας αποτελεί η αποφυγή των καταγμάτων, είτε υποφέρετε από απώλεια οστικής μάζας είτε όχι. Για να αποφύγετε μία πτώση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάταγμα, μη διατηρείτε το χώρο σας ακατάστατο και σιγουρευτείτε ότι τα χαλιά σας βρίσκονται σωστά απλωμένα στο πάτωμα και ότι δεν υπάρχουν στο πάτωμα καλώδια. Μπορείτε επίσης να μειώσετε τον κίνδυνο της πτώσης αν φοράτε σταθερά παπούτσια με λαστιχένια σόλα.

Ποτέ δεν είναι αργά για υγιή οστά. Πολλοί άνθρωποι δε γνωρίζουν ότι έχουν απώλεια οστικής μάζας ως την ηλικία των 60 ετών ή και μεγαλύτεροι. Ωστόσο, μπορείτε και πάλι να επωφεληθείτε αν λαμβάνετε ασβέστιο σύμφωνα με τη συνιστώμενη δοσολογία και αν εξασκείστε συχνά. Ασκήσεις όπως το tai chi βελτιώνουν την ισορροπία, η οποία συμβάλλει στην αποφυγή των πτώσεων.

Ζώντας με οστεοπόρωση. Η οστεοπόρωση δε χρειάζεται να εμποδίζει τη ζωή σας. Στην πραγματικότητα, αν παραμένετε αδρανής η υγεία των οστών σας θα χειροτερέψει. Επομένως, βγείτε για μια βόλτα και διασκεδάστε μέσα από ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Ζητήστε βοήθεια όταν κουβαλάτε βαριές σακούλες από το σούπερ-μάρκετ ή όταν κουβαλάτε άλλα βαριά αντικείμενα και κρατηθείτε από τα κάγκελα ή χρησιμοποιείτε μπαστούνι ή ένα πι για να διατηρήσετε τη σταθερότητά σας.

Συμπερασματικά, φίλες και φίλοι, μπορείτε μέσα από τα παραπάνω να χαρίσετε στον εαυτό σας καλύτερη ποιότητα ζωης .Να ειστε καλα.

error: Content is protected !!